22 september 2021
Lange Jaap staat op omvallen
Door Paul Schaap
Nog steeds draaien de vier lichtbundels van de Lange Jaap elke 20 seconden in het rond. Maar voor hoe lang nog, want afgelopen week is bekend geworden dat er serieus gevaar dreigt voor deze pal achter de Helderse zeedijk in de Huisduinerpolder staande vuurtoren. Dit vanwege scheurvorming in de gietijzeren beplating, waardoor de kans bestaat dat de 63,45 meter hoge toren omvalt.
De slechte conditie van de langste gietijzeren vuurtoren van Europa kwam aan het licht tijdens een controlemeting door medewerkers van eigenaar Rijkswaterstaat. Eerder waren al scheuren ontdekt in de gietijzeren portalen van de toren. Omdat Rijkswaterstaat de veiligheid van de constructie niet meer kan garanderen, is in overleg met de gemeente Den Helder besloten de directe omgeving van de zestienkantige toren af te zetten met hekken. Deze zijn deze week op circa 70 meter afstand rondom de Lange Jaap geplaatst. Ook de weg langs de vuurtoren en een deel van de zeedijk tussen Den Helder en Huisduinen zijn afgezet.
De felrood geschilderde Lange Jaap is in de periode 1877-1878 naar een ontwerp van Quirinus Harder door metaalbedrijf Penn & Bauduin uit Dordrecht gebouwd. De staalconstructie bestaat uit aan elkaar geschroefde gietijzeren platen met opstaande rand en heeft een totaalgewicht van ruim 500 ton. De toren heeft 284 gietijzeren treden en is gefundeerd op een houten roosterwerk en 249 houten palen. Op het roosterwerk liggen zes lagen metselwerk. Op 1 april 1878 is voor het eerst het licht in de toren ontstoken. De bundels zijn bij helder weer tot op een afstand van 54 kilometer zichtbaar. De lamp in het ronddraaiend lenzenstelsel heeft een vermogen van 5.000 watt en de lichtsterkte bedraagt 2.500.000 candela. Vanaf 1988 is de Lange Jaap een rijksmonument. In 1992 is het oude lichthuis vervangen. Deze constructie is wel bewaard gebleven en bevindt zich thans op het Willemsoordcomplex in het centrum van Den Helder. De in 1979 boven op het lichthuis geïnstalleerde radarinstallatie is in 2015 van de toren gewaaid, maar kort daarop vervangen. Nog niet bekend is of en zo ja, op welke wijze de ontstane scheuren gerepareerd zullen worden. Zelfs complete sloop wordt niet uitgesloten.